Poradnia Leczenia Zaburzeń Pamięci powstała w Centrum Neurologii, Psychogeriatrii i Neuropsychologii „Promente” aby diagnozować i leczyć zaburzenia tej funkcji poznawczej. Gdy nie jest możliwe wyleczenie, pomagamy opóźnić postęp choroby. W pracy z pacjentami i ich rodzinami wykorzystujemy wiedzę z zakresu psychiatrii, neurologii i neuropsychologii. Pomocą służą lekarze specjaliści: psychiatra, neurolog, a także zespół doświadczonych neuropsychologów, który poza wspieraniem lekarzy w procesie diagnozy odpowiada za rehabilitację poznawczą pacjentów.
Zaburzenia pamięci związane mogą być m.in. z takimi dolegliwościami jak:
Najprościej mówiąc to magazyn informacji. Możemy zapamiętać coś tylko na chwilę, na przykład numer telefonu znajomego albo na długie lata, a nawet do końca życia: kolor włosów pierwszej dziewczyny.
Problemy z pamięcią mogą być bardzo uciążliwe początkowo dla chorego, a później dla jego opiekunów, dlatego warto się nimi zająć jak najszybciej. Wcześniej rozpoczęte leczenie pozwala zachować w „magazynie” pacjenta jak najwięcej pamięci na jak najdłużej.
Oczywiście problemy z pamięcią mogą wynikać z innych schorzeń, w takich przypadkach także uzyskasz w naszym Centrum pomoc i zalecenia związane z leczeniem bądź treningiem funkcji poznawczych.
W pracy z pacjentami i ich rodzinami wykorzystujemy wiedzę z zakresu psychiatrii, neurologii i neuropsychologii. Pomocą służą lekarze specjaliści: psychiatra, neurolog, a także zespół doświadczonych neuropsychologów, który poza wspieraniem lekarzy w procesie diagnozy odpowiada za rehabilitację poznawczą pacjentów.
Najprościej mówiąc to chwilowe lub trwałe zachowanie, przechowywanie i odtwarzanie informacji. Możemy zapamiętać coś tylko na chwilę, na przykład numer telefonu znajomego albo na długie lata, a nawet do końca życia: kolor włosów pierwszej dziewczyny.
Problemy z pamięcią mogą być bardzo uciążliwe początkowo dla chorego, a później dla jego opiekunów, dlatego warto się nimi zająć jak najszybciej. Wcześniej rozpoczęte leczenie pozwala zachować w „magazynie” pacjenta jak najwięcej pamięci na jak najdłużej.
Jednym z ważniejszych problemów jakimi zajmuje się psychogeriatria są zaburzenia poznawcze w wieku senioralnym, a dokładniej zaburzenia pamięci. Ich przyczyną mogą być choroby otępienne, w szczególności choroba Alzheimera.
Według międzynarodowej organizacji Alzheimer’s Disease International (ADI), na świecie co 3 sekundy wykrywany jest nowy przypadek demencji. Szacuje się, że na chorobę Alzheimera choruje od 15 do 21 milionów ludzi na świecie. W Polsce to 350 tysięcy osób. Biorąc pod uwagę inne formy otępienia, mamy w kraju ponad pół miliona cierpiących na tę dolegliwości. Społeczeństwa się starzeją, więc liczba chorych szybko rośnie, według ADI w 2050 roku na różnego rodzaju demencje będzie cierpieć 131,5 miliona ludzi.
Za najczęstszą chorobę związaną z demencją uważa się właśnie chorobę Alzheimera. Jeśli weźmiemy pod uwagę choroby przebiegające z otępieniem, to 70 procent pacjentów cierpi na nią, na drugim miejscu jest otępienie z ciałami Leviego lub otępienie naczyniopochodne. A później mamy już rzadsze otępienia na przykład grupę otępień czołowo-skroniowych
Pierwotną przyczyną choroby Alzheimera są białka (m.in. beta- amyloid) odkładające się w patologiczny sposób w mózgu. Powodują one zanik neuronów i połączeń między nimi. Białka te tworzą złogi, zwane płytkami. U zdrowych ludzi są usuwane z tkanek. U pacjentów z chorobą Alzheimera metabolizm beta-amyloidu jest zakłócony. Początkowe zmiany neurodegeneracyjne widać w układzie limbicznym – hipokampie, ciele migdałowatym. Z czasem nieprawidłowości pojawiają się w płatach skroniowych, ciemieniowych oraz czołowych kory mózgu. Pacjent ma
zaburzenia pamięci epizodycznej, uwagi, myślenia, funkcji językowych oraz wzrokowo-przestrzennych.
W zależności od etapu choroby objawy mogą być bardzo różne. Początek zmian w funkcjonowaniu poznawczym jest raczej trudny do uchwycenia zarówno dla chorego jak i jego bliskich.
Otępienie w chorobie Alzheimera może poprzedzać faza łagodnych zmian poznawczych. Osoby w tej fazie skarżą się na zaburzenia pamięci lub innych funkcji poznawczych, pogarszają się ich wyniki w testach służących do oceny poszczególnych funkcji. ŁZP (łagodne zaburzenia poznawcze; ang. MCI – mild cognitive impairement) nie wpływają jednak znacząco na codzienne funkcjonowanie, więc można nie zauważyć rozwijającej się choroby. Faza łagodnych zaburzeń poznawczych może przybierać różne formy. Najbardziej typową dla Alzheimera jest amnestyczna postać ŁZP, dominują w niej zaburzenia pamięci.
Ale za wczesną fazą Alzheimera uważa się również ŁZP z nieznacznie zaburzonymi wieloma funkcjami poznawczymi albo jedną funkcją, ale inną niż pamięć. Te dwie ostatnie postacie łagodnych zmian poznawczych mogą ewoluować także w otępienie naczyniopochodne lub inne.
Kiedyś uważano łagodne zaburzenia poznawcze za stadium przedotępienne. Innymi słowy, diagnoza łagodnych zaburzeń poznawczych miałaby oznaczać rozwinięcie po pewnym czasie pełnoobjawowego zespołu otępiennego. Obecnie jednak uważa się ŁZP za możliwe stadium choroby otępiennej, ale również za stan obniżonego funkcjonowania poznawczego, który nie jest
związany z demencją. Odpowiedzieć na pytanie, czy są to zaburzenia związane z otępieniem, czy nie pomagają nowoczesna badania, m.in. płynu mózgowo-rdzeniowego, badania neuropsychologiczne i doświadczenie kliniczne specjalistów w tym zakresie.
W przypadku choroby Alzheimera pojawiają się najpierw subtelne zaburzenia pamięci. Później dochodzą takie objawy jak: problemy z nazywaniem przedmiotów, nieprawidłowym rozpoznawaniem słów, trudności w wykonywaniu czynności codziennych jak: ubieranie się, mycie, pisanie (mimo zachowanych funkcji sensomotorycznych).
Bywa, że we wstępnej fazie choroby, pacjent zaczyna mniej sprawnie posługiwać się sprzętem, np. samochodem, pralką, telefonem komórkowym, czy nawet pilotem do telewizora. Funkcje różnych urządzeń, które były niegdyś banalne dla osoby chorej, mogą zacząć się wydawać skomplikowane. Później chory nie rozpoznaje osób, miejsc, przedmiotów, nie jest zdolny do planowania wieloetapowych działań. U pacjentów występuje brak krytycyzmu co do postępujących trudności.
Problemy z pamięcią przebiegają w ten sposób, że zaangażowane w nie są coraz większe struktury i coraz więcej jest kłopotów z samodzielnością, czyli na przykład: płaceniem rachunków, załatwianiem spraw, ale także z kontrolą zachowania i snem.
Kiedyś uważano łagodne zaburzenia poznawcze za stadium przedotępienne. Innymi słowy, diagnoza łagodnych zaburzeń poznawczych miałaby oznaczać rozwinięcie po pewnym czasie pełnoobjawowego zespołu otępiennego. Obecnie jednak uważa się ŁZP za możliwe stadium choroby otępiennej, ale również za stan obniżonego funkcjonowania poznawczego, który nie jest
związany z demencją. Odpowiedzieć na pytanie, czy są to zaburzenia związane z otępieniem, czy nie pomagają nowoczesna badania, m.in. płynu mózgowo-rdzeniowego, badania neuropsychologiczne i doświadczenie kliniczne specjalistów w tym zakresie.
Mogą występować zaburzenia behawioralne: bezcelowe przemieszczanie się, agresja, wycofanie społeczne, zespoły depresyjne i lękowe, urojenia, czy nawet halucynacje. Często zdarza się, że właśnie zaburzenia zachowania są powodem zgłoszenia się do lekarza.
Choroba może trwać od 4 do 20 lat. Najczęściej przyczyną śmierci chorych na Alzheimera są infekcje, ogólne wyniszczenie organizmu, zachłyśnięcia, a także powikłania po upadkach, wyziębienia spowodowane wędrówkami, odwodnienia.
Czynnikami ryzyka chorób otępiennych w tym choroby Alzheimera są oprócz wieku między innymi:
Do czynników, które działają ochronnie, czyli mogą zmniejszyć ryzyko zachorowania należą:
Lekarze wyróżniają spontaniczną postać choroby Alzheimera i o podłożu genetycznym, rodzinnym. Ta druga postać występuje o wiele rzadziej, spowodowana jest przez mutacje w trzech genach: APP, PS1 oraz PS2. W takich przypadkach, choroba ujawnia się wcześniej. Niekiedy nawet w piątej dekadzie życia.
Zanim przystąpimy do leczenia, trzeba się upewnić, czy to rzeczywiście choroba otępienna, ponieważ podobne objawy mogą także dawać inne dolegliwości, które są odwracalne, np. depresja, zaburzenia lękowe, nadużywanie substancji, a niekiedy nawet psychozy. Później lekarz w oparciu o badanie internistyczne, neurologiczne i psychiatryczne oraz konsultację neuropsychologiczną weryfikuje, czy to otępienie pierwotnie zwyrodnieniowe czy naczyniopochodne.
Lekarz będzie brał pod uwagę wiek chorego, czas wystąpienia pierwszych zaburzeń, tempo ich nasilania się lub ich zmian, kolejność wystąpienia objawów, czy i kiedy pojawiły się objawy neurologiczne oraz zaburzenia pamięci i innych funkcji poznawczych. Może także zlecić badania neuroobrazowe, coraz częściej korzysta się także z biomarkerów.
Piśmiennictwo:
Jarema M. (2018). Psychiatria. PZWL, Warszawa.
GUS. (2021) Światowy Dzień Choroby Alzheimera
W “Promente” podchodzimy do zaburzeń pamięci kompleksowo. Gdy jest taka potrzeba, pacjent może liczyć na konsultacje psychiatry, neurologa i neuropsychologa. Zaproponujemy nie tylko farmakoterapię, ale także inne sposoby wzmacniania pamięci i pozostałych funkcji poznawczych oraz udział w badaniach klinicznych nad nowymi lekami.
Od ponad 15 lat zajmuje się diagnozą i leczeniem chorób otępiennych. Współtworzyła pierwszy specjalistyczny ośrodek psychogeriatryczny w regionie.
“Najbardziej niepokojące są problemy z pamięcią świeżą. Na przykład: zapominamy treść rozmowy, którą przed chwilą odbyliśmy przez telefon. Pamiętamy tylko ogólny sens rozmowy albo kto dzwonił, ale nie możemy sobie przypomnieć na jaką godzinę się umówiliśmy. I oczywiście nie chodzi tu o sytuację, kiedy jesteśmy mocno rozkojarzeni, bo myślimy zupełnie o czymś innym i rozmówcy odpowiadamy mechanicznie, ale o normalną wymianę zdań, informacji. Inna sytuacja, która może nas zaniepokoić: widzieliśmy się z kimś na przykład wczoraj i ta osoba nie pamięta o czym była rozmowa, przypominamy jej: wtedy gdy to mówiłeś, to miałeś na sobie ten zielony sweter. A ta osoba w ogóle tego nie łączy, nie powstaje świeży ślad pamięciowy, a podpowiedzi nie pomagają pamięci. Czasami mamy tak, że nie możemy sobie czegoś od razu przypomnieć, ale za jakiś czas, na drugi dzień mówimy: o już wiem, mam, przypomniało mi się. To sytuacje normalne.
Druga ważna rzecz, która powinna nas zaniepokoić dotyczy uczenia się. Na przykład: ktoś ma nowego pilota, nowy telefon i nie potrafi się nauczyć obsługi tych urządzeń. Oczywiście chodzi tu o osoby, które wcześniej nie miały z takimi sprawami większych problemów. Jeśli ktoś nie uczy się nowych rzeczy, unika sytuacji, w których musiałby nabyć nowe umiejętności, to powinniśmy się zaniepokoić. To są te dwie rzeczy, które charakteryzują prawdziwe problemy z pamięcią.”
W “Promente” podchodzimy do leczenia kompleksowo. Pacjenci mogą liczyć na opiekę neurologa, psychiatry i neuropsychologa. W Centrum prowadzone są także badania naukowe, co daje naszym pacjentom dodatkowe możliwości w zakresie diagnozy i leczenia.
